سوالات بورس و پاسخ ها

آیا افراد حقیقی می‌توانند در بورس کالا خرید و فروش نمایند ؟

آری. همانند بورس اوراق بهادار افراد حقیقی می‌توانند با گرفتن کد معاملاتی از کارگزاری‌ ها اقدام به خرید و فروش در بورس کالا کنند

به طور کلی چند نوع اوراق مشارکت در ایران منتشر می‌شود؟

در حالت کلی سه نوع اوراق مشارکت منتشر می‌شود که شامل موارد زیر است:

الف- اوراق مشارکت بانک مرکزی

ب- اوراق مشارکت وزارتخانه‌ ها و شرکت‌ های دولتی

ج- اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

رابطه حجم مبنا و حجم معاملات و تاثیر آن بر قیمت پایانی چیست ؟

اگر میزان حجم معاملات سهم دست کم برابر با حجم مبنا باشد، در این صورت قیمت پایانی سهم را همان میانگین موزون محاسبه شده، در نظر میگیرند و در سامانه معاملات ثبت می‌گردد.

در صورتی که میزان حجم معاملات سهم کمتر از حجم مبنا باشد به اندازه همان مقدار نسبت، از مقدار کاهش یا افزایش قیمت سهم هم کم میشود و قیمت پایانی هم بر همین اساس محاسبه و در نهایت در سامانه معاملات ثبت میگردد.

بر اساس آنچه گفته شد در می یابیم که وقتی مقدار معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد، مقدار و درصد افزایش یا کاهش قیمت سهم نیز کمتر از حداکثر میزان افزایش یا کاهش تعیین شده براساس مقررات خواهد بود.

لازم به ذکر است قیمت پایانی سهم براساس میانگین وزنی قیمت سهم در طول یک روز معاملاتی، تعیین می‌شود.

قیمت پایانی چیست؟

قیمت پایانی در واقع میانگینی از قیمت های معامله شده سهم در ساعات معاملاتی و در یک روز معاملاتی طبق حجم معاملات می باشد.

معامله سهم در ابتدای روز بعد، طبق قیمت پایانی، آغاز میگردد. قیمت پایانی چیست؟

توجه داشته باشید که همیشه قیمت پایانی سهم، با آخرین قیمت سهم برابر نخواهد بود چون قیمت سهام شرکت‌ها، زمانی قادر خواهند بود بیشترین مقدار افزایش یا کاهش روزانه‌ را تجربه کنند که حجم بسیار زیادی از آن سهم در طول ساعت معاملاتی مورد معامله قرار بگیرد.

برای بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام یکی از گزینه های تاثیر گذار همین قیمت پایانی در بورس است. در واقع سامانه معاملاتی بورس بعد از اینکه مقدار میانگین موزون قیمت سهم در طول یک روز معاملاتی، را محاسبه نمود به بررسی این موضوع میپردازد که میزان حجم معاملات سهم به اندازه حجم مبنا بوده یا نه؟

اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس چیست؟

اوراق مشارکتی است که به منظور تأمین مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می‌شود. این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله است.

قیمت خرید و فروش اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس چگونه تعیین می‌شود؟

قیمت خرید و فروش اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس همانند سهام بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

بازار خارج از بورس چیست؟

بازاری غیرمتشکل و فاقد مکان فیزیکی واحد است که در قالب شبکه ارتباطی الکترونیکی یا غیرالکترونیکی به مبادله اوراق بهادار می‌پردازد. معاملات در این بازار برپایة مذاکره و توافق صورت می‌گیرد.

چه حقوقی برای مالکان سهام متصور است؟

با مالکیت سهام حقوقی به سهامداران اعطا می‌شود که به دو دسته حقوق مالی و غیرمالی تقسیم می‌شوند.

حقوق مالی ناشی از مالکیت سهام به طور کلی بر دو نوع است: حق سهیم‌شدن در سود و حق سهیم‌شدن در دارایی شرکت.

حقوق غیرمالی به طور کلی بر چهار نوع است: حق اطلاع، حق عضویت در شرکت، حق رأی و حق انتقال سهام.

آیا اشخاص حقوقی امکان عضویت در هیأت مدیره شرکت سهامی را دارند؟

اشخاص حقوقی را می‌توان به مدیریت شرکت انتخاب کرد. در این صورت شخص حقوقی همان مسئولیت‌های مدنی شخص حقیقی عضو هیأت مدیره را داشته و باید یک نفر را به نمایندگی دائمی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی کند.

چه زمانی شرکت موظف است به اجبار سرمایه خود را کاهش دهد؟

اگر بر اثر زیان‌ های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیأت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌ العادة صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رأی واقع شود. هرگاه مجمع مزبور رأی به انحلال شرکت ندهد باید در همان جلسه سرمایة شرکت را به مبلغ سرمایه خود کاهش دهد.

حداقل و حداکثر فاصله بین نشر دعوت‌ نامه مجمع عمومی و تاریخ تشکیل آن چند روز است؟

حداقل 10 روز و حداکثر 40 روز

در صورت پایان مدت ماموریت مدیران، تا زمان انتخاب مدیران جدید مسئولیت اداره شرکت با کیست؟

مسئولیت اداره شرکت با مدیران سابق است و هر گاه مراجع موظف به دعوت مجمع عمومی به وظیفه خود عمل نکنند، هر ذی‌ نفع می‌تواند از مرجع ثبت شرکت‌ها دعوت مجمع عمومی عادی را برای انتخاب مدیران تقاضا نماید.

آیا اعضای هیأت مدیره شرکت سهامی عام می‌توانند از خارج از شرکت انتخاب شوند و سهامدار شرکت نباشند؟

خیر. اعضاء هیأت مدیره می‌بایست سهامدار شرکت باشند.

تاثیر نرخ بهره بر بازار بورس چیست ؟

اگر دولت و بانک مرکزی به بانک ها اجازه دهند تا نرخ سود سپرده های بانکی را افزایش دهند، نگه داشتن پول در حساب های بانکی برای افراد به شدت جذاب می شود؛ چرا که در این صورت سود بدون ریسک بیشتری به دست خواهند آورد. سه نتیجه این اتفاق عبارتند از:

۱- افراد کمتر سرمایه گذاری می کنند. پس انداز و سرمایه گذاری به شدت به یکدیگر وابسته هستند. هرچه بیشتر پس انداز کنید، کمتر سرمایه گذاری خواهید کرد. عکس این رابطه نیز صادق است. (توجه داشته باشید که منظور ما از سرمایه گذاری، سرمایه گذاری در بورس است؛ زیرا هدف، ورود و موفقیت در این بازار است)

۲- سرمایه گذاری کمتر به معنای آن است که شرکت های بورسی پول کمتری در اختیار خواهند داشت. این اتفاق رشد را برای شرکت ها سخت تر می کند.

۳- زمانی که نرخ های بهره بالا می رود هم مردم و هم شرکت ها کمتر به وام گرفتن تمایل پیدا می کنند. دلیل این امر آن است که هزینه بازگرداندن وام افزایش می یابد. طبیعتا اگر افراد کمتر وام بگیرند، کمتر هزینه می کنند و اگر شرکت ها کمتر هزینه کنند، کمتر هم رشد خواهند کرد- برای پول درآوردن باید پول داشته باشید.

تعدیل سود مثبت یا منفی چیست ؟

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس وظیفه دارند، به‌طور مستمر و در دوره‌های سه‌ماهه، عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و ضمن مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیش‌بینی شده، پیش‌بینی جدید خود از میزان سودآوری شرکت براساس عملکرد واقعی به بازار منعکس کنند.

به‌ عنوان‌ مثال، شرکت الف پیش‌بینی کرده که در پایان سال مالی ۱۳۹۷، یکصد تومان سود به ازای هر سهم به دست آورد؛ اما پس از گذشت سه ماه از فعالیت شرکت و با بررسی عملکرد این سه ماه، پیش‌بینی خود را تغییر داده و از یکصد تومان به ۱۱۰ تومان افزایش می‌دهد(تعدیل مثبت).

همین شرکت ممکن است پس از بررسی عملکرد ۶ ‌ماهه خود، به این نتیجه برسد که سود ۱۱۰ تومانی قابل تحقق نیست و پیش‌بینی سود شرکت، باید به ۹۵ تومان کاهش یابد(تعدیل منفی). تغییرات این‌چنینی در سود پیش‌بینی شده را اصطلاحاً تعدیل سود می‌گویند. سرمایه‌گذاران باید همواره در تصمیم‌گیری‌های خود، به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند.

لازم به ذکر است در اوایل سال ۱۳۹۷ سازمان بورس و اوراق بهادار تصمیم گرفت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به‌جای پیش‌بینی سود سالیانه، فقط گزارش تفسیری مدیریت منتشر کنند تا همانند سایر نقاط دنیا،‌ پیش بینی سود توسط شرکت‌های مشاوره سهام و تحلیلگران مستقل منتشر شود. همچنین اخیرا برخی شرکت‌های تحلیلگری اقدام به انتشار ‍پیش‌بینی سود اجماع تحلیلگران کرده‌اند که می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد.

آیا بازرس می‌تواند در معاملاتی که با شرکت انجام می‌گیرد، ذی‌ نفع باشد؟

خیر،‌ بازرس نمی‌تواند در معاملاتی که با شرکت یا به حساب شرکت انجام می‌گیرد به طور مستقیم یا غیر مستقیم ذی‌ نفع باشد.

آیا اساسنامه شرکت می‌تواند متضمن اختیار افزایش سرمایه برای هیأت مدیره باشد؟

خیر، اساسنامه شرکت نمی‌تواند متضمن چنین مفادی باشد. لیکن مجممع عمومی فوق العاده شرکت پس از تصویب افزایش سرمایه می تواند اختیار اجرایی کردن افزایش سرمایه را طی مدت معینی به هیات مدیره واگذار نماید.

انتخاب بازرس و تعیین حق‌الزحمه وی با چه مرجعی است؟

تعیین حق‌الزحمه و انتخاب بازرس بر عهده مجمع عمومی عادی است.

آیا سازمان بورس و اوراق بهادار سازمانی دولتی می‌باشد؟ در این صورت چه تعداد سهام یک شرکت باید در مالکیت سازمان باشد تا آن شرکت دولتی تلقی شود؟

به استناد مادۀ 5 قانون بازار اوراق‌ بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه 1384 مجلس شورای اسلامی، سازمان بورس و اوراق بهادار موسسۀ عمومی غیر دولتی تلقی می‌گردد.

همچنین مطابق مادۀ 4 قانون محاسبات عمومی کشور، شرکتی دولتی محسوب می شود که بیش از 50% سرمایۀ آن متعلق به دولت باشد.

بنابراین همانگونه که ملاحظه می‌شود: اولاً: سازمان بورس دولتی تلقی نمی‌شود. ثانیا: صرف تملک تعدادی سهام یک شرکت در سازمان موجب دولتی تلقی شدن آن شرکت نمی شود.

شرکت‌ها چگونه زمان و دستور جلسات مجامع عمومی خود را اعلام می‌کنند؟

شرکت‌ها موظف هستند که زمان، تاریخ، محل تشکیل و دستور جلسه مجامع عمومی را در روزنامه‌ های کثیرالانتشار و سایت اینترنتی خود درج کرده و مراتب را حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع افشا نمایند.

قبل از برگزاری مجمع عادی سالانۀ شرکتهای بورسی چه اطلاعاتی منتشر می‌شود؟

جهت تصمیم‌گیریِ بهتر سهامدارانِ شرکت، 10 روز قبل از برگزاری مجمعِ شرکت‌ها، صورتهای مالی سالانه حسابرسی شده با کلیۀ یادداشت‌های پیوست آن و گزارش فعالیت هیئت مدیره به مجمع منتشر می‌شود. در صورتی که شرکتِ بورسی، دارای شرکتهای تابعه باشد علاوه بر اطلاعات فوق، صورتهای مالی تلفیقی حسابرسی شده و صورتهای مالی سالانه حسابرسی شدۀ شرکتهای تابعه نیز منتشر می‌شود. همچنین جدول زمان‌بندی پرداخت سودنقدیِ پیشنهادی توسط هیئت مدیره نیز قبل از برگزاری مجمع‌ عمومی ‌عادی افشا می‌گردد.

آیا اشخاص حقوقی را می‌توان به مدیریت شرکت انتخاب نمود؟ مسئولیت‌های آنان چگونه می‌باشد؟

اشخاص حقوقی را می‌توان به مدیریت شرکت انتخاب نمود. در این صورت شخص حقوقی همان مسئولیت‌های مدنی شخص حقیقی عضو هیأت مدیره را دارد و باید یک نفر را به نمایندگی خود معرفی نماید که وی در مسئولیت مدنی با شخص حقوقی مسئولیت تضامنی دارد و همچنین مسئولیت کیفری را دارا می‌باشد.

حد نصاب تشکیل و رأی‌ گیری جلسات هیأت مدیره چه مقدار می‌باشد؟

برای تشکیل جلسات، حضور بیش از نصف اعضاء و برای تصمیم‌گیری،‌ اتفاق اکثریت آراء‌ حاضرین لازم می‌باشد مگر اینکه اساسنامه اکثریت بیشتری را مقرر دارد.

آیا شرکت می‌تواند به طور اختیاری مبادرت به کاهش سرمایه نماید؟

مجمع عمومی فوق‌العاده می‌تواند به پیشنهاد هیأت مدیره در مورد کاهش سرمایه به طور اختیاری اتخاذ تصمیم کند مشروط بر آنکه بر اثر آن، به تساوی حقوق صاحبان سهام لطمه وارد نشود.

آیا می‌توان مجمع عمومی عادی را در غیر مواعد سالیانه دعوت نمود؟

هیأت مدیره و همچنین بازرس می‌توانند در مواقع مقتضی، مجمع عمومی عادی را به طور فوق‌العاده دعوت نمایند. در این صورت دستور جلسه مجمع باید در آگهی دعوت قید شود.

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه چیست؟

شرکتی است که امور مربوط به ثبت،‌ نگهداری، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه را انجام می‌دهد.

اوراق بهادار چیست؟

هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد.

سهام جایزه چیست ؟

سهام جایزه در بورس در واقع سهامی است که برای کسب آن و اضافه شدن آن به پرتفو یا سبد معاملات شما، پولی پرداخت نمی کنید و به صورت رایگان و کاملا مجانی در اختیار شما قرار می گیرد. سهام جایزه یکی از اتفاقات خوب برای بورس بازها در طول سال است و بسیاری از سهامداران از این که شرکت ها، سهام جایزه در اختیار سهامداران قرار می دهند، خرسند هستند.

اگر چه بعضی ها هم هستند که به دلایل تکنیکالی و بنیادی، اشتیاقی به دریافت سهام جایزه ندارند که بیان دلایل آن از حوصله این بحث خارج است. سهام جایزه در بورس زمانی به سهامداران اختصاص پیدا می کند که شرکتی که سهامداری آن را در اختیار دارند، سیاست تقسیم سود خود را به صورت افزایش سرمایه در دستور کار قرار می دهد.

آن هم افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی ها که سبب می شود به نسبت درصدی افزایش سرمایه، به همان نسبت، سهام جایزه به سهامداران تعلق بگیرد. مثلا شرکت ایکس، قصد دارد از تجدید ارزیابی دارایی های خود، ۲۰۰ درصد افزایش سرمایه بدهد. محل افزایش سرمایه هم آورده نقدی نیست و تجدید ارزیابی دارایی ها می باشد. شما ۱۰۰۰ سهم از این شرکت در پرتفو دارید. با برنامه افزایش سرمایه شرکت ایکس، شمار سهام شما به ۳۰۰۰ سهم افزایش پیدا می کند و صاحب ۲۰۰۰ سهم جایزه می شوید.

برای دریافت این ۲۰۰۰ سهم، شما پولی به شرکت پرداخت نمی کنید. هیچ کارمزد یا مالیاتی از شما کسر نمی شود و به صورت رایگان به پرتفو شما اضافه خواهد شد. معمولا ۲ ماه پس از ثبت آگهی افزایش سرمایه، سهام جایزه به پرتفو سهامداران اضافه می شود و قابل معامله است.

چه صنایعی با افزایش قیمت نفت متضرر می‌ شوند؟

هر صنعتی که در آن تأمین انرژی از نفت و مشتقات نفتی صورت می‌گیرد، مثل صنعت سیمان، فلزات اساسی و… افزایش قیمت نفت باعث افزایش هزینه‌های شرکت می‌شود. درصورتی‌که برخلاف صنعت پتروشیمی، قیمت محصول نهایی آن‌ها ثابت می‌ماند. در صنعت فولاد  نیز چون حدود %۱۵ هزینه‌های آن مربوط به انرژی مصرفی است، اگر قیمت نفت افزایش یابد، هزینه‌های شرکت نیز افزایش می‌یابد.

چرا صنعت پالایشی و پتروشیمی می‌تواند از افزایش قیمت نفت سود ببرد؟

مهم‌ترین عامل برای صنعت پالایشی افزایش سوبسیدی است که از دولت می‌گیرد. زیرا شرکت‌های پالایشی نفت خام را از وزارت نفت به قیمت %۹۵ بازار جهانی می‌خرند. یعنی با %۵ تخفیف می‌خرند پس هرچه قدر قیمت نفت بالاتر رود، مبلغ تخفیف آن‌ ها نیز افزایش می‌یابد. در صنعت پتروشیمی نیز برخلاف تصور عموم مردم که باعث گران‌ تر شدن مواد اولیه موردنیاز کارخانه می‌شود، افزایش قیمت نفت باعث افزایش قیمت محصولات در خارج از کشور می‌شود و چون خیلی از این شرکت‌ها صادرات محور هستند فروش شرکت نیز افزایش می‌یابد.